Overstromingen

Overstromingen lijken steeds vaker voor te komen. Vooral op vakantie is dit een natuurfenomeen dat minimaal vervelend is, maar in de ernstigste gevallen zelfs levensbedreigend kan zijn. Bij een overstroming komt er water te staan op plekken die normaal niet onder water staan. Dat water kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaken van overstromingen zijn overmatige regenval en smeltwater uit berggebieden. Andere oorzaken kunnen dijkdoorbraken, vloedgolven en een verhoogde zeespiegel zijn. Bij een overstroming is er vrijwel altijd sprake van directe overlast. Dat kan variëren van een ondergelopen stukje straat tot aan dorpen of steden die compleet afgesloten worden van de buitenwereld en/of gedeeltelijk of zelfs helemaal onder water komen te staan.

Zware regenval
De meest voorkomende oorzaak van overstromingen is zware regenval. De minst voorspelbare wordt gevormd door grote hoeveelheden regen die binnen korte termijn valt. Dit soort overstromingen kan op veel plekken in de wereld voorkomen, zo ook in Nederland. Feit is dat er in dit soort gevallen eigenlijk altijd sprake is van een ondercapaciteit van het afwateringssysteem. Putten, rioleringen en afvoerkanalen kunnen de enorme hoeveelheid water op dat moment eventjes niet aan. Het risico zit hem bij dergelijke omstandigheden juist in de onvoorspelbaarheid. Zo kunnen straten tijdelijk veranderen in kolkende rivieren die mensen, dieren en zelfs auto’s mee kunnen slepen. Niet zelden krijgen campings in bijvoorbeeld Italië, Frankrijk en andere Europese landen waar men niveauverschillen kent te maken met zware wateroverlast waardoor toeristen serieus in de problemen komen.

Moesson
Een variant op overstromingen die vooral buiten Europa voorkomt is de moesson. Deze regenperiode die in diverse tropische gebieden voorkomt zorgt voor dermate veel regenval dat het niet zelden tot overstromingen kan komen. Vooral in het zuidwesten van Azië, in Latijns Amerika en in China kan deze vorm van overstromingen desastreuze gevolgen hebben. Een land dat daar geregeld last van heeft is Bangladesh. De mensen zijn er hier aan gewend dat er tussen juni en oktober enorme hoeveelheden regen vallen die overstromingen ten gevolge hebben. Populaire vakantielanden die gevoelig zijn voor overstromingen zijn onder andere Thailand, Vietnam, Filippijnen en Indonesië. Naast direct gevaar als gevolg van de overstroming zelf ligt er nog een secundair gevaar op de loer: ziektes. Het water is een ideale verspreider van ziektes. Veel voorkomende watergerelateerde ziekten zijn cholera, diarree, hepatitis A, tyfus en shigella.
De manier om te voorkomen dat je met ernstige overstromingen tijdens een moesson te maken krijgt is simpelweg door reizen naar gevoelige gebieden te vermijden tijdens het regenseizoen. Op de site klimaatinfo.nl kun je uitstekend per bestemming zien wanneer het regenseizoen is. Door goed te plannen kun je het risico al flink beperken. Als er ergens een overstroming is geweest dan moet je vooral proberen niet-essentiële reizen te vermijden. Vooral vlak na een overstroming is het risico op bacteriegerelateerde ziekten relatief hoog.

Tsunami
Veel mensen zullen zich de beelden herinneren van de tsunami die op Tweede Kerstdag 2004 veel slachtoffers maakte in onder andere Thailand, Indonesië, India en Sri Lanka. Als gevolg van een zware zeebeving in de Indische Oceaan ontstond er een vloedgolf die hoogtes bereikte van maar liefst tien kilometer. Deze vloedgolf heeft honderdduizenden mensen compleet verrast toen deze de kustgebieden bereikten. Resultaat was een zeer vernietigende overstroming waarbij veel mensen compleet kansloos meegesleurd werden door het zich zeer snel verplaatsende water. De kans op een zeebeving met een vloedgolf als gevolg blijft aanwezig. Niet alleen in zuidwest Azië maar ook elders op de wereld. Zo zijn er wetenschappers die voorspellen dat het Canariscje eiland La Palma ooit een keer in tweeën zal breken en dat daardoor een megatsunami zal ontstaan. De vloedgolf die hier uit voortkomt zou volgens sommige experts tientallen meters hoog kunnen worden en in grote delen van Europa, Afrika en zelfs Amerika voor dood en verderf zorgen. Er zijn echter ook genoeg onderzoeken die het tegendeel beweren en de allesvernietigende La Palma tsunami als onzin afdoen.

Wat als er een tsunami plaatsvindt?
Tsunami’s zijn niet ruim van tevoren te voorspellen. Ook is er geen sprake van een patroon waardoor men kan spreken van een tijdelijk verhoogde kans op een tsunami. In het geval dat er een tsunami plaatsvindt dan kun je dat zelf herkennen door plots terugtrekkend water aan een kustgebied. Als je dit ziet gebeuren dan is er een reële kans dat er een zeebeving is geweest en de vloedgolf onderweg is. In dat geval moet je proberen op een zo hoog mogelijk punt op zien te zoeken, bij voorkeur ook nog eens zo ver mogelijk landinwaarts. In dat geval is de kans op overleven het grootste. Voor sommige gebieden zijn er ook waarschuwingssystemen voor tsunami’s. Deze werken op basis van het signaleren van plotselinge drukveranderingen in het water. Indien er een tsunami-waarschuwing afgegeven wordt dient deze zonder enige twijfel voor serieus genomen te worden. Het niet reageren op een tsunami-alarm kan het verschil zijn tussen leven en dood.

Verhoogde zeespiegel
Een tijdelijk hogere zeespiegel kan leiden tot overstromingen. Op plekken waar dijken ontbreken of de dijken en duinen het water onvoldoende tegen kunnen houden kan een verhoogde zeespiegel tot overstromingen of zelfs complete watersnoodrampen leiden. De dreiging van een dergelijke overstroming kondigt zich meestal al dagen van tevoren aan, waardoor je als reiziger de nodige voorzorgsmaatregelen kunt nemen.

Smeltwater
De soms enorme hoeveelheden sneeuw en ijs in berggebieden zullen op de meeste plekken als de spreekwoordelijke sneeuw voor de zon verdwijnen. Zodra de winter voorbij is kunnen de enorme hoeveelheden smeltwater voor serieuze problemen zorgen op de route naar de zeeën en meren. Als het ontdooien in een vrij snel tempo gaat en er ook nog eens sprake is van veel regenval dan kunnen vooral de lager gelegen waterroutes het vele water vaak niet aan. Dit kan leiden tot het buiten de oevers treden van rivieren. In extreme gevallen kan er sprake zijn van overstromingen op grote schaal als gevolg van het vele water dat in korte tijd een weg naar de laagst gelegen gebieden zoekt.