Bosbranden

Een lawine ontstaat wanneer op een helling een losliggende bovenlaag losgeraakt en naar beneden schuift. Deze lawine kan bestaan uit sneeuw, maar ook uit stenen, zand of modder. We spreken over sneeuwlawines, steenlawines en modderlawines. Hier beperken we ons tot de sneeuwlawines, welke regelmatig voorkomen in de toeristische wintersportgebieden zoals Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland en Italië.

Lawines komen voor op bergachtige gebieden waar veel sneeuw valt. Lawines kunnen door verschillende oorzaken ontstaan, maar de grootste oorzaak is dat er in een korte tijd een grote hoeveelheid sneeuw valt op een helling. Doordat sneeuw in verschillende periodes valt ontstaan er verschillende lagen sneeuw. De opbouw van de sneeuw is afhankelijk van de kristalstructuur. De kristalstructuur wordt bepaald door factoren als temperatuur, zon en wind. Wanneer de lagen sneeuw niet goed aan elkaar hechten ontstaat het risico op lawines.

Soorten lawines
Er zijn een aantal verschillende soorten lawines. Wanneer in korte tijd zoveel sneeuw valt dat het zijn eigen gewicht niet kan houden, spreekt men over een droge sneeuwlawine.
Een lawine waarbij sneeuw omlaag valt en daarbij in een werveling meer sneeuw meeneemt noemt men poedersneeuwlawines of stuiflawines. Een stuiflawine kan zich met een snelheid van enkele honderden kilometers per uur verplaatsen. Een stuiflawine veroorzaakt een enorme drukgolf, welke zelfs bomen omverblaast. Een andere manier hoe een lawine kan ontstaan is dat de onderste sneeuwlaag sneller indrukt of verzakt dan de bovenste sneeuwlaag. Er ontstaat dan een holle ruimte tussen de sneeuwlagen. Wanneer de sneeuw wordt belast door bijvoorbeeld een skiër kan de gehele bovenlaag gaan verschuiven en spreekt men over een schneebrettlawine.

Kans op lawinegevaar
De kleinste kans op een lawine heeft men wanneer men op de geprepareerde piste blijft en er geen gevaar wordt aangegeven middels een vlag. Buiten de geprepareerde piste is de kans op het veroorzaken van een lawine of terechtkomen in een lawine aanzienlijk groter. Het grootste risico op lawines is op berghellingen met een hellingspercentage tussen de 25 en 45 graden, waarop een grote hoeveelheid sneeuw ligt. Hellingen met een lager percentage dan 25 graden zijn dermate vlak dat de kans op een lawine klein is. Op steile hellingen boven de 45 graden blijft de sneeuw automatisch niet goed liggen. Nadat een grote hoeveelheid sneeuw is gevallen kan een navolgende mooie zonnige dag zorgen voor een toenemend lawinegevaar.

Overlevingskans lawine
Een ieder weet dat een lawine zeer gevaarlijk is. Allereerst schuilt het gevaar in het getroffen worden door de lawine. Door de enorme druk van de sneeuw en mogelijk raken van objecten zoals rotsen en bomen kan men ernstig gewond raken. Wanneer men dit overleeft is er nog een grote kans op overleving van een lawine. Hulp moet dan echter wel snel ter plaatse zijn. Lokalisering van het slachtoffer is soms erg moeilijk en vergt kostbare tijd. Na ongeveer 18 minuten verkleint de kans op overleving van het slachtoffer aanzienlijk. Er is sprake van verstikkingsgevaar. Niet alleen door het tekort aan zuurstof, maar ook de uitgeademde koolstofdioxide welke een verstikkende werking heeft. Daarnaast is onderkoeling een groot gevaar. Door gebruik te maken van een goede wintersportuitrusting kan men ervoor zorgen dat men sneller onder de sneeuw kan worden gevonden of zelfs niet bedolven raakt door een lawine.

Classificatie lawinegevaar en lawinevlaggen
Het lawinegevaar wordt volgens de Europese Lawineschaal in vijf classificaties onderverdeeld en met een gekleurde vlag aangegeven:

Niveau 1. Gele vlag
Gering lawinegevaar: Spontane lawines zijn niet te verwachten. Een groep Skiërs of boarders kan een lawine veroorzaken.

Niveau 2. Gele vlag
Matig lawinegevaar: Groepen skiërs of boarders kunnen lawines veroorzaken.

Niveau 3. Geel-zwart geblokte vlag
Fors lawinegevaar: Spontane lawines komen voor. Een skiër of boarder kan een lawine veroorzaken.

Niveau 4. Zwarte vlag
Groot lawinegevaar: grote lawines ontstaan spontaan. Veel hellingen zijn onstabiel.

Niveau 5. Zwarte vlag
Zeer groot lawinegevaar. Grote gevaarlijke lawines zijn mogelijk. Gebieden en wegen worden afgesloten.

Wintersport uitrusting
Vooral voor de wintersporter die de geprepareerde piste verlaat en off-piste gaat zijn veiligheidsmiddelen onmisbaar. Het is van groot belang om vooraf goed geïnformeerd te zijn over lokale lawinegevaren en zich te laten vergezellen door een lokale gids. Er bestaan verschillende hulpmiddelen die u kunnen helpen wanneer u of een ander in uw omgeving onverwachts getroffen worden door een lawine. Iedere wintersporter kan enkele basishulpmiddelen bij zich dragen zoals een sneeuwschep, sneeuwpieper en sneeuwsonde. Andere middelen zijn de lawine-airbag, lawineball (avalancheball), avalung, recco-reflector of lawinepiepers.
Een lawine-airbag is een rugzak met een geïntegreerd systeem dat bij een lawine zichzelf activeert. De lawine airbag werking is eenvoudig. De lawine airbag rugzak opent automatisch de airbag wanneer men wordt getroffen door een lawine. De airbag zorgt ervoor dat men op de sneeuw blijft “drijven”. Mocht men toch onder de sneeuw terecht komen zorgt de zak ervoor dat na leeglopen een extra ruimte onder de sneeuw wordt gecreëerd om te kunnen ademhalen. Een lawine-airbag kopen is relatief duur, de prijs van een lawineairbag rugzak ligt rond de 700 euro. Lawine-airbags huren is een optie.
Een lawineball of avalanche ball is een soort bal welke door de wintersporter zelf moet worden gegooid zodra deze door een lawine wordt getroffen. De lawineball zit met een touw bevestigd aan de rugzak. De lawineball is zeer licht en blijft daardoor bovenop de sneeuw drijven en zorgt ervoor dat de getroffene sneller kan worden gevonden.
Een avalung is een systeem wat bestaat uit een rugzak met daaraan een mondstuk. Door het mondstuk kan de wintersporter ademen wanneer deze bedolven is onder een lawine. Het nadeel van een avalung is dat men dus wel het mondstuk moet inbrengen voordat men bedolven raakt met sneeuw.
Een Recco reflector is een passieve elektronische methode voor het opsporen van lawineslachtoffers. Men bevestigd de recco-reflectror aan de kleding, in sommige kledingstukken is dit zelfs al aanwezig. Het nadeel van een recco-reflector is dat men wel bij het zoeken naar het slachtoffer in bezit moet zijn van de detector.
Lawinepiepers zijn actieve zenders, in tegenoverstelling tot de recco-reflector. De benaming voor lawinepieper of lawinepieps is LVS ofwel Lawine Verschutteten Suchgerat. De lawinepieper werking is gebaseerd op het zenden van een signaal. Bij vertrek zet iedereen de lawinepieper aan. Wanneer iemand bedolven raakt onder de sneeuw kunnen de anderen de zender omzetten naar ontvanger en zo het signaal van het slachtoffer opvangen en uitpeilen. Een lawinepieper kopen is mogelijk vanaf 300 euro. De prijs van lawinepiepers en andere veiligheidsmiddelen is misschien hoog, maar wat is uw leven waard....

Tips bij lawineongeluk
Denk aan uw eigen veiligheid. Wanneer iemand de lawine heeft overleeft en nog in de sneeuw zoek is, halveert de overlevingskans na ongeveer een kwartier ! Het is van groot belang een lawineslachtoffer goed in de gaten te houden wanneer deze wordt getroffen. Probeer vast te stellen waarheen deze wordt meegesleurd. Kijk of u kleding of lichaamsdelen boven de sneeuw uit ziet steken. Alarmeer onmiddellijk reddingdiensten. Geef de positie door waar u het slachtoffer het laatst heeft gezien. Zoek oppervlakkig. Gebruik indien aanwezig een lawinepieper. Graaf het slachtoffer uit bij lokalisering en pas EHBO toe.